Wirusy są najmniejszymi z organizmów chorobotwórczych zamieszkujących środowisko wodne – mniejsze od pierwotniaków i bakterii. Te zjadliwe organizmy są również najmniej zbadane przez naukowców, jak również powodują największą ilość zachorowań wśród ludzi. Należy jednak zaznaczyć,że na terenach Ameryki Północnej wirusy są obecnie mniejszym zagrożeniem, niż inne patogeny chorobotwórcze.
Dlaczego wirusy są stosunkowo nie dużym zagrożeniem na terenach Ameryki Północnej i Europie?
Wirusy są organizmami specyficznymi. Do zainfekowania wirusem niezbędny jest bezpośredni kontakt z jego nosicielem. Jeżeli zaraziłeś się wirusem, jego źródłem był najprawdopodobniej inny człowiek, wirusy są więc mniej rozpowszechnione na obszarach, gdzie nie występują duże skupiska ludzkie.
Również dobrze rozwinięte systemy sanitarno-kanalizacyjne i ogólnie wysoki poziom higieny na większości obszarów Ameryki Północnej i Europy znacznie zmniejszają ryzyko epidemii wirusowych.
W większości krajach rozwijających się, gdzie poziom higieny jest niski i występuje niebezpieczeństwo skażeń wody ściekami, wirusy stanowią nadal poważne zagrożenie. Również brak odpowiedniego systemu opieki zdrowotnej może być problemem w przypadku choroby podczas podróży. Większość infekcji wirusowych nie stanowi zagrożenia życia u zdrowych, dorosłych osób, niezbędne jest jednak zadbanie o dostęp do czystej wody pitnej dla uzupełniania płynów u osoby chorej.
Podczas wyprawy terenowej należy zawsze zwracać uwagę na lokalne warunki higieniczno-sanitarne.Popularne miejsca biwakowe mogą być strefą podwyższonego ryzyka, gdy zaniedbana bywa sprawa odpowiedniego utylizowania odpadów i może wystąpić ryzyko wirusowych skażeń źródeł wody.
Wirusy są organizmami bardzo małymi – większość gatunków nie przekracza rozmiaru 0,01 – 0,3 mikrometra. Typwe filtry najczęściej nie są w stanie ich usunąć. Rozwiązaniem może być w tym wypadku gotowanie wody lub użycie odpowiednich środków dezynfekcyjnych, które powinny usunąć wszystkie obecne w środowisku wodnym patogeny: pierwotniaki, bakterie, wirusy. Zawsze rozważ zabranie na wyprawę w miejsca o utrudnionym dostępie do wody pitnej odpowiednich środków dezynfekcyjnych, również jako dodatkowe uzupełnienie zestawów filtrujących.
W jaki sposób rozprzestrzeniają się wirusy?
Wirusy rozprzestrzeniają się głównie przez odchody. W miejscach biwakowych, gdzie nie są przestrzegane podstawowe zasady czystości podczas kontaktu z wodą i żywnością wirus może rozprzestrzenić się bardzo szybko.
Należy pamiętać, że wirusy mogą przetrwać długo poza organizmem , ale namnażać mogą się mogą wyłącznie w żywych komórkach żywiciela.
Jakie wirusy występują najczęściej w środowisku wodnym?
Na terenie Ameryki Północnej najbardziej rozpowszechnione są wirusy z grupy Norowirusów i Rotawirusów. Jeżeli uległeś zatruciu pokarmowemu, prawdopodobnie zostałeś zainfekowany przez jeden z tych wirusów. W krajach rozwijających się powszechne jest również wirusowe zapalenie wątroby typu A.
1. Norowirus / Norwalk
Norowirus, znany również jako wirus Norwalk jest organizmem bardzo odpornym. Może przenosić się przez żywność i wodę, jak również kontaktowo pomiędzy ludźmi. Wytrzymuje popularne środki do dezynfekcji rąk i jest bardzo zaraźliwy. Według badań naukowych kilka osobników wirusa, szacuje się że ok.10, jest wystarczającą ilością,aby wywołać zachorowanie u dorosłego, zdrowego człowieka. Wywołuje zapalenie żołądka lub jelit o nieprzyjemnych objawach.
Objawy to gwałtowne wymioty, wodnista biegunka i skurcze. Występują zwykle w ciągu 24-48 godz.po zainfekowaniu. Może wystąpić również niewielka gorączka, bóle głowy, bóle mięśni i dreszcze. U zdrowych, dorosłych osób poprawa następuje w ciągu 1 -2 dni, ale wirus w dalszym ciągu jest obecny w stolcu. U osób z osłabionym układem odpornościowym objawy mogą być poważniejsze. U ok. 30 % osób zakażonych objawy nie pojawiają się w ogóle, ale mogą one w dalszym ciągu zarażać innych.
W przebiegu choroby najważniejszą sprawą jest zapobieganie odwodnieniu przez uzupełnianie płynów.
2. Rotawirusy
Rotawirusy są wirusami szczególnie niebezpiecznymi dla dzieci i niemowląt. Jest to jedna z głównych przyczyn biegunki i odwodnienia w tej grupie wiekowej, powodując na całym świecie ok.500.000 zgonów rocznie wśród dzieci poniżej 5 lat. Od roku 2006 szczepionka przeciw rotawirusom dostępna jest dla dzieci w USA.
Ilość wirusów niezbędnych do wywołania zakażenia szacuje się na 10- 100 osobników.
Objawy zakażenia u zdrowych, dorosłych osób występują na ogół po 48 godz. Pierwszym objawem jest gorączka ok. 38 st.C, następnie występują wymioty i wodnista biegunka. Objawy mijają zwykle w ciągu 3 dni do tygodnia. W przypadku dzieci i osób o osłabionej odporności niezbędna jest konsultacja lekarska.
Choroba może stanowić zagrożenie dla życia, jeżeli nie są prawidłowo uzupełniane płyny i elektrolity.
3. Wirus zapalenia wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A nie jest poważnym zagrożeniem w Ameryce Północnej natomiast jest problemem w krajach o złych warunkach sanitarnych, zwłaszcza w części Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Zapalenie wątroby wywołane zakażeniem upośledza jej funkcję, w niektórych wypadkach uszkodzenie wątroby może prowadzić do śmierci. Według badań naukowych, ilość wirusa niezbędna do wywołania zakażenia to 10 – 100 osobników.
Objawy to gorączka, zmniejszenie apetytu, wymioty, biegunka, bóle mięśni i żółtaczka, obejmująca zażółcenie oczu i skóry. W pewnych przypadkach żółtaczka jest jedynym objawem. U dorosłych, zdrowych osób choroba ustępuje zazwyczaj po tygodniu lub dwóch. U niektórych osób objawy choroby nie występują w ogóle.
Diagnozowanie:
Aby określić rodzaj wirusa, niezbędne są badania laboratoryjne. W zależności od objawów, badane są próbki krwi, kału lub wymiocin.
Leczenie:
U większości zdrowych, dorosłych osób choroba ustępuje samoistnie, o ile prawidłowo uzupełniane są utracone płyny i elektrolity. W przypadku chorób wirusowych kuracja antybiotykowa jest nieskuteczna. W przypadku dzieci, osób starszych lub o osłabionej odporności konieczna jest szybka pomoc lekarska, gdyż u tych osób choroba może szybko doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Jak usunąć wirusy z wody?
Jeżeli istnieje obawa obecności wirusów w wodzie, rozważ zastosowanie systemu odkażającego. Popularne filtry oczyszczają wodę z pasożytów, pierwotniaków i bakterii, co na ogół jest wystarczające na terenach Ameryki Północnej. Jeżeli jednak obawiasz się potencjalnego zakażenia wirusami na wyprawie, zastosuj któreś z odpowiednich urządzeń lub środków chemicznych, takich jak MSR Aquatabs. Należy jednak pamiętać, że oczyszczanie wody przy pomocy urządzeń opartych na promieniowaniu UV lub tabletek Aquatabs nie usuwa z wody zawiesin i cząstek stałych, niezbędne jest więc wcześniejsze jej przefiltrowanie.
Norma US EPA wymaga usunięcia z wody lub dezaktywacji co najmniej 99,99% wirusów. System MSR Sweetwater Purification, jak również tabletki MSR Aquatabs, spełniają tą normę. Tabletki Aquatabs mogą przydać się również jako „opcja awaryjna” na wyprawie.
Ponieważ na wyprawach w różne rejony świata każdy może być potencjalnym nosicielem wirusów, warto przestrzegać podstawowych zasad higieny aby nie narażać na zakażenie siebie i innych. Zawsze oczyszczaj wodę, jeżeli podejrzewasz, że może zawierać wirusy. Te proste zasady pozwolą na bezpieczny powrót do domu i zakończenie wyprawy sukcesem.
