Woda w kolorze brunatnym, zamulona, a nawet z czystych, lodowato zimnych jezior – każda z nich może zawierać wiele zanieczyszczeń. Nie wszystkie zanieczyszczenia stanowią zagrożenie dla zdrowia – tylko niektóre z nich bywają niebezpieczne. Usuwanie wszystkich nie zawsze jest niezbędne i praktyczne. Kiedy więc podczas wyprawy można wodę uznać za bezpieczną?
Co przede wszystkim możemy znaleźć w wodzie z naturalnych źródeł?
Wiele zależy od lokalizacji źródła wody, jest to podstawowe kryterium jej oceny.
Mikroorganizmy: drobne żyjątka lub bakterie. Usuwnie z wody bakterii jest jednym z podstawowych zadań urządzeń fitrujących – mogą stwarzać poważne zagrożenie dla zdrowia. Należą do nich bakterie chorobotwórcze takie jak E.Coli lub Salmonella, pierwotniaki typu giardia i kryptosporydia,wirusy zapalenia wątroby typu A lub norowirusy.
Osady i zmętnienia – muł, bloto, osady polodowcowe. Mogą nadać wodzie nieprzyjemny wygląd i smak, ale w niewielkich ilościach nie są na ogół szkodliwe dla zdrowia.
Taniny i humus (próchnica) – są to substancje naturalne powstające w wyniku procesów biologicznych. Nadają wodzie brunatny kolor i smak goryczki, ale w newielkich ilościach nie są szkodliwe.
Substancje chemiczne organiczne lub nieorganiczne – mogą to być substancje naturalnie występujące w przyrodzie, jak i nawozy sztuczne lub pestycydy. Zagrożenie dla zdrowia powoduje przede wszystkim ich długotrwałe kumulowanie w organizmie.
Naturalna sól – może pochodzić z wypłukiwania naturalnych złóż przez wodę lub zanieczyszczenia wodą morską. Nadaje wodzie nieprzyjemny smak, w większych stężeniach może doprowadzić do odwodnienia. Na obszarach nadmorskich lub pustynnych należy unikać picia wody morskiej lub zanieczyszczonej solą.
Metale – takie jak ołów i rtęć mogą być wynikiem działalności człowieka lub procesów naturalnych. Nie wszysstkie są w równym stopniu niebezpieczne dla zdrowia. Przed wyprawą warto zasięgnąć informacji o zagrożeniach w odpowiedniej lokalnej placówce.
Uzdatnianie wody na wyprawie – jakie kryteria określają wodę zdatną do picia?
Za wodę uzdatnioną do picia uważa się na ogół wodę pozbawioną mikroorganizmów chorobotwórczych. Są one uważane za bezpośrednie zagrożenie, nawet niewielka ekspozycja na niebezpieczne zarazki podczas krótkiej wyprawy może spwodować szybkie wystąpienie objawów chorobowych.
W przeciwieństwie do biologiczych,zanieczyszczenia chemiczne mogą być niebezpieczne na skutek długotrwałego kumulowania się organizmie, dlatego podczas wypraw należy zwracać uwagę, czy woda,którą pijemy, nie jest zanieczyszczona pestycydami lub innymi środkami chemicznymi.
Należy jednak zaznaczyć, że w środowisku naturalnym takie zanieczyszczenia występują rzadko, a ewentualne ich śladowe ilości nie są niebezpieczne dla zdrowia. Poziom ryzyka związany z pozyskiwaniem wody pitnej powinieneś uwzględnić jako jednen z punktów planowania swojej podróży.
Czy sprzęt do uzdatniania wody jest zawsze niezawodny?
Niestety nie. Może to być zaskoczeniem, ale nie ma żadnych odgórnych wymogów określających, w jakim stopniu przenośne filtry rzeczywiście usuwają z wody substancje szkodliwe.
Niezależnie od wszystkiego można powiedzieć, że najlepiej zopatrzyć się w odpowiedni sprzęt w renomowanej firmie. Należy zaznaczyć, że produkty firmy MSR poddawane są nieobowiązkowej kontroli według standardów EPA i NSF. Są to 10-dniowe, wielokryteryjne badania zgodne z normą NSF P 231 dla wody wodociągowej.
Jest to test polegający na zdolności urządzenia do usuwania z wody określonych patogenów, włączając w to również wodę określaną jako „skrajmie zanieczyszczoną”. Pozwala to firmie MSR na ocenę działania swoich produktów w warunkach rzeczywistych.
Nie trzeba dodawać, że badanie urządzeń do filtrowania wody przed wprowadzeniem do sprzedaży jest sprawą zasadniczą dla zdrowia użytkownika.
A jak wygląda problem usuwania innych zanieczyszczeń?
Należy przypomnieć, żę szkodliwe mikroorgaizmy stanowią wciąż bezpośrednie zagrożenie.Jak jednak usunąć pozostałe zanieczyszczenia?
Przede wszystkim istotne jest to, że zanieczyszczenia mogą różnić się rozmiarami. Pierwotniaki, większość bakerii i osady uważane są za „większe” w skali mikroskopowej. Matriały stosowane w filtrach, takie jak ceramika i włókno typu hollow fiber zatrzymują zanieczyszczenia większe niż średnica ich porów. Wirusy jako najmniejsze z patogenów wymagają dodatkowego odfiltrowania lub odkażenia wody.
Nie można jednak usunąć w ten sposób smaków i zapachów powodowanych przez taniny a także zanieczyszczeń takich jak pestycydy, herbicydy lub metale.
Tu z pomocą przychodzi węgiel aktywowany.
Działanie węgla aktywowanego
Węgiel aktywowany znalazł wiele zastosowań dzięki swiom zdolnościom adsorbcyjnym – przyciąga wiele rodzajów cząstek i zatrzymuje je na swojej powierzchni. Dzięki porowatej strukturze powierzchnia adsorbcyjna węgla aktywowanego jast bardzo duża.
Dzięki temu węgiel aktywowany jest w stanie wychwytywać cząstki, których z powodu małych rozmiarów nie są odfiltrowywane przez filtry ceramiczne lub włókninowe. Należą do nich cząstki nadające wodzie smak i zapach, pestycydy i herbicydy, odpady przemysłu farmaceutycznego i niektóre metale ciężkie.
Należy jednak zaznaczyć, że metoda oczyszczania wody przy pomocy węgla aktywowanrgo ma również swoje słabe strony. W firmie MSR doszliśmy do wniosku, że filtr z węglem aktywowanym powinien być drugim etapem filtracji – wody pozbawionej wcześniej szkodliwych mikroorganizmów (lub ich nie zawierającej) – z następujących powodów:
- przy dużym zanieczyszczeniu wody powierzchnia adsorbcyjna węgla aktywowanego szybko się zapełnia,
- przy szybkim przepływie wody filtr węglowy może nie wyłapywać wsztstkich zanieczyszczeń
- Stosując filtry adsorbcyjne, takie jak węglowe, trudno jest monitorować zdolności adsorbcyjne filtra w trakcie użytkownia
Z tego powodu filtry węglowe nie zapewniają gwarancji całkowitego usunięcia bakterii z wody.
Filtry opracowane przez firmę MSR nie opierają się więc wyłącznie na filtracji przy pomocy węgla aktywowanego. Dla przykłdu, filtr MiniWorks posiada wkład ceramiczny do usunięcia z wody bakterii, pasożytów i zawiesin, oraz, w drugim stpniu, filtr węglowy usuwający smaki, zapachy i inne substancje chemiczne.
Jeżeli woda zanieczyszczona jest również wirusami, zaleca się zastosowanie filtra – oczyszczacza Guardian lub filtra MiniWorks z dodatkową dezynfekcją przy pomocy tabletek MSR Aquatabs.
Filtr węglowy może poprawić smak wody i uczynić ją bezpieczniejszą, należy jednak zawsze uwzględnić specyfikę miejsca, do którego planujesz wyprawę i dokładnie rozważyć, jaki rodzaj filtra będzie tam najbardziej odpowiedni.
Informacji o zagrożeniach możesz również zasięgnąć w odpowiedniej placówce san-epid. Filtr węglowy nie jest w stanie usunąć wszystkich zanieczyszczeń, ale zabranie na wyprawę w teren wysokiej jakości filtra do wody lub innego systemu oczyszczania pozwoli na uniknięcie wielu zagrożeń i zakończenie wyprawy z sukcesem.
